Οι εικαστικές τέχνες αυτοπεριορίστηκαν ιστορικά προς κατευθύνσεις αυτονομίας («ο κόσμος της τέχνης») σε απόσταση από την κυριολεκτική ζωή ώστε ο ρόλος της τέχνης εκτιμήθηκε ως εξωτερικός των φασμάτων της πραγματικότητας ή συμπληρωματικός (αν όχι περιττός /αχρηστία τέχνης). Η «γλυπτική στο διευρυμένο πεδίο» πέρα από μια γλυπτική ιδιωτικού ενδιαφέροντος, εμφανίζει κριτική στάση προς το «τακτοποιημένο» ή «κανονισμένο» αρχιτεκτονικό περιβάλλον ενόσω η περιβαλλοντική τέχνη είχε αναπτύξει νομαδική διάσταση ως σωματική τέχνη με ανταγωνιστικούς λόγους προς το θεσμικό σύστημα τέχνης σε ένα ευρύτερο κριτικό πλαίσιο εννοιολογικής τέχνης. Το project τέχνης κάτω από τη «νέα δημόσια τέχνη» με το είδος συλλογικών πρακτικών συναρθρώνει κοινωνικούς χώρους, επιδιώκοντας εμπλοκή, καθώς την ανάδυση τοπικών μικρών δημόσιων σφαιρών στην καθημερινή ζωή. Έτσι, έχουμε περιεχόμενα συγκρότησης χώρου με νόημα (placemaking) από διαθεματικούς έμπρακτους ενσώματους σχεδιασμούς (performativity). Πρόσφατα, συνδυασμένες πρακτικές τέχνης εφορμούν από θεωρητικούς λόγους και τεχνολογίες που έχουν ως επίκεντρο την άμεση παρουσία και δράση («αρχειακή και επιτελεστική στροφή»). Παράλληλα, η νέα σχέση με την τοποθεσία απηχεί «νομαδική στροφή» στο πλαίσιο μιας ευρύτερης «χρηστικής στροφής» στην τέχνη που επηρεάζει με ποιητικούς τρόπους την πραγματική ζωή. Η αναθεωρημένη κατηγορία της εξειδικευμένης ή εντοπισμένης φαινομενολογικής παρέμβασης στην φυσική τοποθεσία επιτρέπει να σκεπτόμαστε την τοποθεσία ως ειδολογική («χωρική στροφή») στο πλαίσιο κοινωνικής, έμφυλης, ρευστής ταυτότητας που παράγεται στη μετακινούμενη συνθήκη υποκειμενικής συναρμογής «τόπων σε ακολουθία» από αποσπάσματα που συγκροτούν δίκτυα ενιαίων χωρικών αφηγήσεων (πληροφοριακή τοποθεσία).
Τα ιστορικά πεδία, όπως πειραματική τέχνη (experimental art), κυβερνητική τέχνη (cybernetic art), περφόρμανς(performance) και τέχνη στο διαδίκτυο (net art) έχουν θέσει ήδη τις σχετικές πρακτικές, τα μέσα και τις τεχνολογίες, ενισχύοντας κριτικές χωρικές τακτικές με θεωρίες που προέρχονται από τον μετααποικιακό, αντιηγεμονικό, μη-ευρωκεντρικό λόγο (έμφυλη θεωρία, επιτελεστική θεωρία, τεχνοπολιτικό σώμα, κ.ά.), καθώς με queer εφαρμοζόμενες τεχνολογίες και τεχνουργίες σε βίο-τακτικές τεχνοπολιτικών μέσων ή σε χωρο-τακτικές προσωρινής γεωγραφίας (λ.χ. τέχνη οδοιπορίας επιβίωσης & σπορ-τέχνη, μεθοριακή /συνοριακή τέχνη κ.ά.).
Το μάθημα διερευνά επιτελεστικό σχεδιασμό στο πεδίο από νομαδικές παρεμβάσεις και εφικτές δράσεις (-μεταξύ) χρηστικότητας και ποιητικής. Ενθαρρύνει ανοικτές συζητήσεις για την κριτική ανάλυση τακτικών και μεθόδων στην τρέχουσα δημόσια τέχνη.
Θεωρητικά ζητήματα – διδακτικές ενότητες:
Α. Θεσμική κριτική (εντός του πλαισίου αυτονομημένης τέχνης)
-εννοιολογική τέχνη & περιβαλλοντική τέχνη (conceptual art, environmental art)
-επιτελέσεις ετεροτοπικότητας (fluxus performances, installations for events & happenings), τέχνη της διαδικασίας (process art)
-εντοπισμένη τέχνη (τοποειδής ή ιδιοτοπική) (site‐specific art)
-γλυπτική στο διευρυμένο πεδίο («sculpture in the expanded field»)
Β. Κριτικοί θεσμοί (εντός του συγκείμενου τέχνης)
-νέα δημόσια τέχνη («new genre public art»)
-λειτουργική τοποθεσία & πληροφοριακός μετακινούμενος τόπος στο διευρυμένο πεδίο («functional site»)
Γ. Θέσπιση θεσμών κριτικής (επιτελέσεις στο περιεχόμενο της καθημερινής ζωής)
-αυτοθεσμιζόμενες συλλογικές δράσεις (collective acts) (συμμετοχή, διάλογος, κοινότητα, συνεργασία, συσχέτιση), (relationalart, social engaged art, dialogical art, community based art, participation, collaboration)
-νομαδική τέχνη, δια-μέσα και ουτοπίες (ταχυδρομική τέχνη «mail art», επιτελέσεις αρχειακής τέχνης «archival art», παράσταση ποίησης «poetry performance»)
-πολιτικές παρεμβατικής τέχνης (πολιτισμικές παρεμβάσεις «culture jamming»), υλικές πρακτικές πολιτικού ακτιβισμού (artivism, hactivism, protest art, public acts, κ.ά. ), queer επιτελέσεις, πολιτική τέχνη με αναδυόμενες τεχνολογίες (λ.χ., tacticalmedia, locative media, κ.ά.).
Ζητούμενο:
Επιτελεστικός σχεδιασμός δημόσιας νομαδικής δράσης πεδίου που θα αναπτυχθεί ως προσωπική έμπρακτη βιωματική κριτική έρευνα (ανάμνηση και αναδυόμενη εμπειρία) με παράλληλη συλλογή και ταξινόμηση τεκμήριων και αναφορών δράσης (πράξη ‘τεύχειν’). Κάθε παρέμβαση θα συσχετίζεται με το περιεχόμενο της φυσικής και κοινωνικής τοποθεσίας για την ανάπτυξη σχεσιακής τοπικής σφαίρας, υιοθετώντας προσωπικές ηθικές στάσεις (λ.χ. εμπλεκόμενα δρώντα υποκείμενα, τρόποι και μέσα συμπαραγωγής ή διανομής της δουλειάς).
συνεργαζόμενες και προσκεκλημένες :
Κατερίνα Αντωνοπούλου (δρ. Παν. Αιγαίου)
Στέλλα Μπολωνάκη (δρ. ΕΜΠ)
Ελένη Τζιρτζιλάκη (δρ. ΕΜΠ)
Αθηνά Νικολάου (υποψ. δρ. ΕΜΠ)
Άννα Παπαθανασίου (υποψ. δρ. ΕΜΠ)
Μυρτώ Σαρμά (υποψ. δρ. ΕΜΠ)
Δήμητρα Τρούσα (υποψ. δρ. ΕΜΠ)
Φωτεινή Κορρέ (υποψ. δρ. ΕΜΠ)
Κάλλια Φυσαράκη (υποψ. δρ. ΕΜΠ)
Χαρίκλεια Χάρη (υποψ. δρ. ΕΜΠ)
(ειδική συμμετοχή μελών ΔΕΠ άλλων ΑΕΙ)
Βασίλης Μπούζας (καθηγητής, Παν. Δυτικής Μακεδονίας)
Βάντα Χαλυβοπούλου (επ. καθηγήτρια, Παν. Δυτικής Αττικής)
- Teacher: Κωνσταντίνος Ντάφλος