ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ, ΣΚΟΠΟΙ, ΖΗΤΟΥΜΕΝΑ

ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ

Το μάθημα επικεντρώνεται στη διερεύνηση, περιγραφή και ερμηνεία των σύγχρονων μετασχηματισμών του ελληνικού χώρου. Προσεγγίζονται οι ιδιαιτερότητες και ποικιλομορφίες του, όπως αυτές προκύπτουν από τις δημογραφικές, κοινωνικές και οικονομικές ανακατατάξεις της μεταπολεμικής περιόδου καθώς και της σύγχρονης καθολικής κρίσης. Αναζητούνται και αναδεικνύονται οι εναλλακτικές δυνατότητες ανάπτυξης με όρους αειφορίας, στο πλαίσιο των σύγχρονων κοινωνικών και πολιτικών δεδομένων. Στο πλαίσιο αυτό παρουσιάζονται, συζητούνται και αναλύονται στη βάση μιας διαδραστικής προσέγγισης ττέσσερεις κεντρικές ενότητες θεμάτων: α) ο χώρος ως υποδοχέας παραγωγικών δραστηριοτήτων: αγροτικός τομέας, μεταποίηση και εξόρυξη, τουρισμός/ειδικές και εναλλακτικές μορφές τουρισμού, β) χώρος και δημιουργικότητα (δημιουργικές και έξυπνες πόλεις, δημιουργικοί κλάδοι κ.λπ.), γ) χώρος και καινοτομία, δ) ο χώρος ως δημόσια γη και επενδυτικό πεδίο. Στο πλέγμα των παραπάνω αρθρώνονται επίσης θεωρητικές αναζητήσεις και εμπειρικές έρευνες για διαχρονικά ζητήματα, που συνεχώς εξελίσσονται και επικαιροποιούνται, με επίκεντρο τη βιώσιμη ανάπτυξη. Ιδιαίτερη έμφαση δίδεται στη σχέση της με την πολιτιστική και φυσική κληρονομιά και στο ρόλο του σχεδιασμού στη σύγχρονη  Ελλάδα. Τέλος, οι διαλέξεις και παρουσιάσεις που πραγματοποιούνται υποστηρίζουν τους σπουδάστριες/ες στην επιλογή του τι να παρατηρήσουν, πως να το παρατηρήσουν και κυρίως να το ερμηνεύσουν. Συνεπώς στοχεύουν στην υποβοήθησή τους, ώστε να δομήσουν τη μεθοδολογική προσέγγιση, που θα ακολουθήσουν κατά την ατομική ερευνητική εργασία τους στη βάση των ειδικών ενδιαφερόντων τους.

ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ ΣΤΟΧΟΣ

Σκοποί του μαθήματος:

1. Εισαγωγή και εμβάθυνση στις σύγχρονες ποσοτικές και ποιοτικές μεθόδους ανάλυσης και εξελίξεις στις τεχνικές εμπειρικής έρευνας των επιστημών του χώρου.

2. Διερεύνηση των ιδιομορφιών που παρουσιάζονται στον ελληνικό χώρο, όπως αυτές προκύπτουν από τις δημογραφικές, κοινωνικές, οικονομικές και περιβαλλοντικές δυναμικές και τους σύγχρονους μετασχηματισμούς στα πλαίσια της παγκοσμιοποίησης.

3.Διερεύνηση των εναλλακτικών δυνατοτήτων ανάπτυξης με όρους αειφορίας, στο πλαίσιο των σύγχρονων κοινωνικών και πολιτικών δεδομένων, με έμφαση στις περιοχές που «στερούνται» πόρων και χαρακτηρίζονται από φαινόμενα κρίσης, υποβάθμισης, λειτουργικής εξειδίκευσης.

Ενότητες μαθημάτων:

     Μέθοδοι ανάλυσης του χώρου, πηγές της έρευνας και η φύση των στοιχείων.

Α. Ο χώρος ως υποδοχέας παραγωγικών δραστηριοτήτων: αγροτικός τομέας, μεταποίηση και εξόρυξη, τουρισμός/ειδικές και εναλλακτικές μορφές τουρισμού.

Β Χώρος και δημιουργικότητα (δημιουργικές και έξυπνες πόλεις, δημιουργικοί κλάδοι κ.λπ.) – Χώρος και καινοτομία.

Γ. Βιωσιμότητα, σύγχρονα προβλήματα και απειλές.

Δ. Ο χώρος ως δημόσια γη και επενδυτικό πεδίο.

     Ο ρόλος του σχεδιασμού στη σύγχρονη Ελλάδα

Βιβλιογραφία

Α. Στατιστική/Μεθοδολογική

Β. Γενική Βιβλιογραφία

Γ. Βιβλιογραφικές αναφορές εφαρμοσμένης έρευνας

Ζητούμενα του μαθήματος

Τα ζητούμενα από τους σπουδαστές και τις σπουδάστριες είναι η παρακολούθηση των μαθημάτων και η εκπόνηση μιας εργασίας περίπου 6.000 λέξεων.

ΣΚΟΠΟΣ, ΣΤΑΔΙΑ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ, ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΤΥΠΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ-ΘΕΜΑΤΟΣ

Για την ολοκλήρωση του μαθήματος απαιτείται η συγγραφή ενός ατομικού δοκιμίου 6.000 λέξεων. Το θέμα που θα πραγματεύεται το δοκίμιο αυτό θα υποστηριχθεί προφορικά. Από τη γραπτή εργασία και την παραπάνω προφορική δοκιμασία θα κριθεί η επιτυχία κάθε σπουδάστριας/ή.

Μία επιστημονική εργασία ακολουθεί συνήθως δύο βασικά στάδια:

♦α. Το στάδιο του σχεδιασμού.

♦β. Το στάδιο της εκτέλεσης.

Κατά το πρώτο στάδιο λαμβάνονται, μετά την αναγκαία προέρευνα, οι οριστικές αποφάσεις για την ακολουθητέα μέθοδο και την επιλογή των πηγών της έρευνας. Ακολουθεί η συλλογή των στοιχείων, η επεξεργασία τους και η διατύπωση συμπερασμάτων και ερμηνειών των φαινομένων, που ερευνήθηκαν.

Σκοποί της εργασίας είναι:

Α. η διατύπωση ενός προβλήματος-θέματος, που να αφορά στη σύγχρονη πραγματικότητα του ελληνικού γεωγραφικού χώρου και που συνήθως χαρακτηρίζει μια περιοχή του αστικού, περιαστικού, νησιωτικού ή ορεινού ελληνικού χώρου, που επιλέγεται από το/η σπουδαστή/τρια

Β. η διατύπωση και ερμηνεία των συνιστωσών του προβλήματος-θέματος καθώς και των σχέσεων (αιτίας και αποτελέσματος) που τις διέπουν.

Γ. η τεκμηρίωση των συμπερασμάτων αναφορικά με το πρόβλημα-θέμα.

Ζητούμενα της εργασίας αποτελούν:

Α. η περιγραφή του χαρακτηριστικού προβλήματος και της επιλεγόμενης περιοχής

Β. η διατύπωση των συστατικών στοιχείων τους και των σχέσεών τους που συγκροτούν το πρόβλημα-θέμα.

Γ. η ερμηνεία-τεκμηρίωση του προβλήματος-θέματος.

Είναι αυτονόητο ότι ο χρόνος ενός διδακτικού εξαμήνου δεν επαρκεί για την ολοκληρωμένη διερεύνηση ενός θέματος σύμφωνα με την πλήρη μεθοδολογία των επιστημών του χώρου από την παρατήρηση μέχρι τη διερεύνηση των συσχετίσεων και την αναζήτηση της ερμηνείας του φαινομένου, που εξετάζεται.

Στην πραγματικότητα η επιστημονική έρευνα είναι στην ουσία της μια ατελείωτη, μια συνεχής διαδικασία. Με την έννοια αυτή η διατύπωση ενός προβλήματος αποτελεί το ξεκίνημα της ερευνητικής διαδικασίας και ταυτόχρονα το τέλος της, υπό τον όρο βέβαια ότι θέτει νέα ερευνητικά ερωτήματα, τα οποία θα πρέπει να απαντηθούν.

Τα θέματα, που θα επιλεγούν από τις/ους σπουδάστριες/ές θα πρέπει να περιλαμβάνονται στη γενική θεματολογία των διαλέξεων του μαθήματος και θα πρέπει να εστιάζουν σε έναν ή περισσότερους θεματικούς άξονες

του αναπτυξιακού σχεδιασμού (π.χ. παραγωγικοί τομείς, περιβάλλον, πολιτιστική κληρονομιά κ.α.).Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να επιλεγεί ένα πρόβλημα-θέμα, μία περίπτωση, με την οποία επιθυμούν να ασχοληθούν.

Είναι προφανές ότι δεν τίθεται ζήτημα «κλίμακας», αλλά κυρίως μεθόδου για την υπό διερεύνηση περίπτωση. Με την προϋπόθεση αυτή κάθε σπουδάστρια/ής είναι ελεύθερη/ος να επιλέξει σύμφωνα με τις προσωπικές της/ου απόψεις, κλίσεις και ενδιαφέροντα, αλλά το ενδιαφέρον μας επικεντρώνεται κυρίως στη διαδικασία διερεύνησης και τεκμηρίωσης ενός «χωρικού» προβλήματος-θέματος του ελληνικού χώρου στη βάση ενός ή περισσοτέρων θεματικών αξόνων.

Να σημειώσουμε τέλος ότι τα κίνητρα για την επιλογή του θέματος δεν περιορίζονται ασφαλώς στην επιστημονική περιέργεια, αλλά το ενδιαφέρον μπορεί να προέρχεται εξίσου από την εμπειρική παρατήρηση ενός φαινομένου, από τη συστηματική εμβάθυνση ή και τη βιβλιογραφική διερεύνηση.

Από πρώτη άποψη, όταν διατυπωθεί το πρόβλημα προς έρευνα θα μπορούσε ο ερευνητής να αρχίσει τη συλλογή των στοιχείων. Αλλά η εμπειρία έχει δείξει ότι για να είναι αποτελεσματική η συλλογή των στοιχείων και η έρευνα στη συνέχεια, θα πρέπει να υπάρχει η δυνατότητα να παραχθούν τα αναγκαία γενικά και ειδικά συμπεράσματα. Επομένως η διατύπωση του προβλήματος πρέπει να συνδέεται αντίστοιχα με ορισμένες υποθέσεις. Όσες/οι σπουδάστριες/ές προτίθενται να συνεχίσουν εμβαθύνοντας στο θέμα, που επέλεξαν εκπονώντας τη διπλωματική τους εργασία, μπορούν να προχωρήσουν εμβαθύνοντας στις υποθέσεις αυτές.